आकर्षित भइरहेका छन्। यसैबीच, पुराना इलेक्ट्रिक गाडीहरूको कारोबार पनि विस्तार हुँदैछ। तर धेरैलाई यो प्रश्न हुन्छ — के पुरानो इलेक्ट्रिक गाडी किन्नु फाइदाजनक हुन्छ, वा दीर्घकालीन रूपमा घाटा पो हुने हो त?

सबैभन्दा पहिले कुरा गरौं यसको फाइदाबारे। पुरानो EV किन्दा सबैभन्दा ठूलो फाइदा भनेको मूल्यमा हुने बचत हो। नयाँ इलेक्ट्रिक गाडीहरू अझै पनि केही महँगा हुने भएकाले, दुई वा तीन वर्ष पुरानो EV किन्दा तपाईंले लाखौं रुपैयाँ बचत गर्न सक्नुहुन्छ। उदाहरणका लागि, नयाँ कुनै ब्रान्डको मूल्य ६५ लाखभन्दा माथि पर्छ भने त्यही मोडेलको दुई वर्ष पुरानो गाडी ४० देखि ५० लाखमा पाउन सकिन्छ। त्यसका साथै, EV मा इन्जिन, clutch, गियरबक्स जस्ता जटिल पार्ट्स नहुँदा मर्मत खर्च पनि पेट्रोल गाडीभन्दा निकै कम हुन्छ। पुरानो भए पनि यदि ब्याट्री र मोटर राम्रो अवस्थामा छन् भने नियमित servicing ले गाडी लामो समय चलाउन सकिन्छ। अनि, पुरानो EV किन्नु पनि वातावरणमैत्री निर्णय हो — किनभने तपाईंले कार्बन उत्सर्जन घटाएर स्वच्छ वायुमा योगदान दिइरहनुहुन्छ।

तर, पुरानो EV किन्दा केही चुनौती र जोखिमहरू पनि हुन्छन्। सबैभन्दा पहिलो कुरा हो ब्याट्री डिग्रेडेसन। EV ब्याट्री समयसँगै कमजोर बन्छ, जसले यसको range घटाउँछ। पाँच–छ वर्ष पुरानो EV मा battery degradation १० देखि ३० प्रतिशतसम्म हुन सक्छ। त्यसैले battery health report हेर्नु अत्यावश्यक हुन्छ। त्यस्तै, पुरानो EV किन्दा warranty बाँकी छ कि छैन भन्ने कुरा पनि महत्त्वपूर्ण हुन्छ। धेरै कम्पनीहरूले आठ वर्ष वा १.५ लाख किलोमिटर सम्मको ब्याट्री वारन्टी दिन्छन्, तर पुरानो गाडीमा त्यो समय बाँकी छ कि सकिएको छ, हेर्नु जरुरी हुन्छ।

अरू एक बेफाइदा भनेको software update र charging compatibility हो। केही पुराना EV मोडेलले नयाँ software updates पाउँदैनन्, जसले efficiency र connectivity घटाउन सक्छ। साथै, चार्जिङ पोर्टका प्रकारहरू फरक–फरक हुने भएकाले पुरानो EV को पोर्ट अहिलेका charger हरूसँग मिल्दो नहुन सक्छ, जसले चार्जिङमा असुविधा ल्याउन सक्छ।

त्यसैले, निष्कर्षमा भन्नुपर्दा — पुरानो इलेक्ट्रिक गाडी किन्नु फाइदाजनक निर्णय हुन सक्छ, तर त्यो निर्णय सावधानीपूर्वक र जानकारीका आधारमा लिनु पर्छ। battery health, service history, warranty र चार्जिङ system सबै कुरा राम्ररी जाँच्नुपर्छ। यदि यी कुरामा ध्यान दिइयो भने, पुरानो EV किन्नु वातावरणमैत्री र आर्थिक रूपमा बुद्धिमान विकल्प बन्न सक्छ।

विश्वसनीय प्लेटफर्मबाट प्रमाणित निरीक्षणपछि मात्र खरिद गर्नु नै उत्तम हुन्छ — जस्तै EV Auto Bazar, यहाँ तपाईंले verified used EV हरूको जानकारी सहजै पाउन सक्नुहुन्छ। यसरी सोचेर र बुझेर निर्णय लिँदा, पुरानो इलेक्ट्रिक गाडी तपाईंका लागि फाइदाजनक लगानी साबित हुन सक्छ।

जनाइरहेका छन्। धेरैले अब सोध्न थालेका छन् — के इलेक्ट्रिक स्कूटर पेट्रोल स्कूटरभन्दा वास्तवमै राम्रो विकल्प हो? यसको जवाफ सजिलो छैन, तर तथ्य र तर्कका आधारमा हेर्दा, इलेक्ट्रिक स्कूटर आजका दिनमा बढी व्यावहारिक र भविष्यमुखी विकल्प बन्दै गएको देखिन्छ।

सबैभन्दा पहिले कुरा खर्चको हो। पेट्रोलको मूल्य नेपालमा स्थिर रहँदैन र हरेक केही महिनामा बढ्ने गर्छ। एक सामान्य स्कूटरले दैनिक ३०–४० किलोमिटर चल्दा महिनामा हजारौँ रुपैयाँ पेट्रोलमा खर्च हुन्छ। तर इलेक्ट्रिक स्कूटरमा यो खर्च निकै कम हुन्छ। सामान्यतया दुई यूनिट बिजुली (करिब रु. २२ –३० ) मा ६०–७० किलोमिटर यात्रा गर्न सकिन्छ। त्यसो गर्दा पेट्रोल स्कूटरको तुलनामा ७०–८० प्रतिशत सम्म इन्धन खर्च घट्छ, जसले लामो अवधिमा ठूलो आर्थिक बचत सम्भव बनाउँछ।

दोस्रो महत्त्वपूर्ण पक्ष हो मर्मत र मेन्टेनेन्स। पेट्रोल स्कूटरमा इन्जिन, तेल, फिल्टर, क्लच, गियर जस्ता चलायमान पार्टहरू हुन्छन्, जसको नियमित मर्मत आवश्यक पर्छ। तर इलेक्ट्रिक स्कूटरमा यस्तो केही हुँदैन। त्यहाँ इन्जिनको सट्टा इलेक्ट्रिक मोटर हुन्छ, जसमा तेल वा फिल्टरको झन्झट छैन। यसैले EV स्कूटरको मर्मत खर्च निकै न्यून हुन्छ, र लामो समयसम्म सजिलै सञ्चालन गर्न सकिन्छ।

तेस्रो कुरा — वातावरण। आज काठमाडौं, ललितपुर, पोखरा लगायतका सहरहरूमा वायु प्रदूषण ठूलो समस्या बनेको छ। पेट्रोल स्कूटरहरूले कार्बन डाइअक्साइड, नाइट्रोजन अक्साइड र अन्य हानिकारक ग्यास उत्सर्जन गर्छन्। तर इलेक्ट्रिक स्कूटरले शून्य tailpipe emission गर्छ, जसको अर्थ सडकमा धुवाँ वा गन्ध हुँदैन। साथै, आवाज पनि निकै कम हुने भएकाले सहरको ध्वनि प्रदूषण घटाउन सहयोग गर्छ। यस कारणले, EV स्कूटर केवल आर्थिक दृष्टिले होइन, वातावरण र स्वास्थ्य दुवैका दृष्टिले लाभदायी छन्।

नेपाल सरकारले पनि EV प्रवर्द्धनका लागि कर छुट र नीति–सहायता प्रदान गर्दै आएको छ। इलेक्ट्रिक स्कूटर किन्दा अहिले पेट्रोल स्कूटरको तुलनामा कर कम लाग्छ। केही कम्पनीहरूले त ग्राहकलाई Subsidy Program र सस्तो EMI योजना पनि दिइरहेका छन्। यसले उपभोक्तालाई सस्तोमा आधुनिक प्रविधि अपनाउने अवसर दिएको छ।

प्रविधिको कुरा गर्दा, अहिलेका इलेक्ट्रिक स्कूटरहरू स्मार्ट फिचरहरूले भरिपूर्ण छन्। मोबाइल एपमार्फत स्कूटर ट्र्याक गर्न सकिने, Geo-fencing, Keyless start, Reverse assist, Cruise mode जस्ता सुविधाहरूले सवारी अनुभवलाई नयाँ स्तरमा पुर्‍याएका छन्। यी सुविधा विशेष गरी युवाहरूबीच लोकप्रिय बन्दै गएका छन्।

अब कुरा ब्याट्रीको — धेरैलाई डर हुन्छ कि इलेक्ट्रिक स्कूटरको ब्याट्री चाँडै बिग्रन्छ। तर अहिलेका Lithium-ion ब्याट्रीहरू अत्यन्त टिकाउ छन्, जसले ८०० देखि १२०० चार्ज साइकलसम्म काम गर्छन्। सामान्य प्रयोगमा यसको आयु पाँचदेखि सात वर्षसम्म पुग्छ। नेपालमा अहिले घरमै चार्ज गर्न सकिने सुविधा छ र चार्जिङ स्टेशनहरूको विस्तार पनि भइरहेको छ, जसले “range anxiety” अर्थात् चार्ज सकिने डरलाई निकै घटाएको छ।

यद्यपि सुरुवाती मूल्य अलि बढी देखिन सक्छ, लामो अवधिमा हेर्दा EV स्कूटर चलाउने र मर्मत गर्ने खर्च निकै कम हुन्छ। त्यसैले कुल खर्च (Total Cost of Ownership) हेर्दा, इलेक्ट्रिक स्कूटर नै सस्तो र व्यावहारिक विकल्प सावित हुन्छ। साथै, EV बजारको विस्तारसँगै यसको पुनर्विक्रय मूल्य पनि स्थिर रहँदै गएको छ, जसले ग्राहकलाई थप विश्वास दिलाउँछ।

अन्ततः भन्नुपर्दा, इलेक्ट्रिक स्कूटर कुनै क्षणिक ट्रेन्ड होइन — यो भविष्यको दिशा हो। बढ्दो इन्धन मूल्य, वायु प्रदूषण र प्रविधिको तीव्र विकासबीच, EV स्कूटर नेपालका सहरहरूमा नयाँ सोचको प्रतीक बनेका छन्। यदि तपाईं नयाँ स्कूटर किन्ने सोचमा हुनुहुन्छ भने, एकपटक “इलेक्ट्रिक” विकल्पलाई गम्भीरतापूर्वक विचार गर्नुहोस्। किनभने भविष्य केवल हरियो छैन — विद्युतीय छ।

fast charging) सुविधा उपलब्ध गराउन थालेका छन्। तर, फास्ट चार्जिङ सधैं फाइदाजनक मात्र हुन्छ त? यसले केही दीर्घकालीन असर पनि पार्न सक्छ। त्यसैले, फास्ट चार्जिङका फाइदा र नोक्सान दुबै बुझ्न जरुरी छ।

फास्ट चार्जिङका फाइदा

सबैभन्दा ठूलो फाइदा भनेको समय बचत हो। जहाँ सामान्य AC चार्जरले एक EV लाई पुरा चार्ज गर्न ६ देखि ८ घण्टा लिन्छ, त्यही गाडीलाई फास्ट चार्जरले ३० देखि ४५ मिनेटमा ८०% सम्म चार्ज गर्न सक्छ। यसले लामो यात्रा गर्ने प्रयोगकर्ताका लागि निकै उपयोगी सुविधा दिन्छ।

फास्ट चार्जिङले लचिलोपन (flexibility) पनि दिन्छ। अब ड्राइभरहरूले घरमै रातभर गाडी चार्ज गर्न नपाए पनि बाटोमा रहेको कुनै पनि फास्ट चार्जिङ स्टेशनमा केही मिनेट रोकिएर यात्रा जारी राख्न सक्छन्। यसले EV को adoption बढाउन ठूलो योगदान पुर्‍याएको छ।

अर्को फाइदा हो सार्वजनिक EV चार्जिङ इन्फ्रास्ट्रक्चरको उपयोगिता। फास्ट चार्जरहरू प्रायः व्यापारीक क्षेत्र, पेट्रोल पम्प र मुख्य राजमार्गमा स्थापना हुने भएकाले यात्रुहरूले लामो दूरी तय गर्दा सहजता पाउँछन्। यसले EV प्रयोगकर्तालाई आत्मविश्वास दिन्छ कि उनी कहिले पनि battery finish भएर बीच बाटोमा अड्किने छैनन्।

फास्ट चार्जिङ प्रविधिले EV बजारमा कम्पिटिसन र इनोभेशन पनि बढाएको छ। अब कम्पनीहरूले आफ्नो ब्याट्री प्रविधि अझ शक्तिशाली र सुरक्षित बनाउन खोजिरहेका छन् ताकि ती फास्ट चार्जिङको उच्च ताप र करेन्ट सहन सकून्।

फास्ट चार्जिङका नोक्सान

तर, फास्ट चार्जिङ सधैं लाभदायक मात्र हुँदैन। यसको पहिलो नोक्सान हो — ब्याट्री डिग्रेडेसन (Battery Degradation)। जब ब्याट्रीमा उच्च करेन्ट र तापमान पुग्छ, त्यसले ब्याट्रीको केमिकल स्ट्रक्चरमा असर पुर्‍याउँछ। लगातार फास्ट चार्जिङ गर्दा ब्याट्रीको क्षमता (capacity) र lifespan दुवै घट्न सक्छ।

अर्को समस्या हो चार्जिङ लागत। नेपालमा हाल फास्ट चार्जिङ स्टेसनहरूले AC चार्जिङभन्दा बढी शुल्क लिन्छन्। उदाहरणका लागि, घरमा AC चार्जिङ गर्दा युनिट दर ८–१० रुपैयाँ पर्ने ठाउँमा DC फास्ट चार्जरले २५–३० रुपैयाँसम्म लिन सक्छ। यसले लामो समयमा चार्जिङ खर्च बढाउँछ।

त्यस्तै, फास्ट चार्जिङले उच्च तापमान उत्पादन गर्छ, जसले ब्याट्री मात्र होइन, चार्जिङ केबल र कनेक्टरहरूमा पनि दबाब पुर्‍याउँछ। यदि गाडीमा राम्रो ताप नियन्त्रण प्रणाली (thermal management system) छैन भने ब्याट्री चाँडै तात्ने र प्रदर्शन घट्ने समस्या आउन सक्छ।

फास्ट चार्जिङ स्टेसनहरूको अर्को चुनौती हो पूर्वाधार खर्च। यस्ता चार्जरहरू स्थापना गर्न ठूलो विद्युत् क्षमता, ठुलो ट्रान्सफर्मर र cooling system चाहिन्छ। त्यसैले देशभर फास्ट चार्जिङ नेटवर्क विस्तार गर्न ऊर्जा आपूर्ति र इन्फ्रास्ट्रक्चरमा ठूलो लगानी आवश्यक हुन्छ।

निष्कर्ष

फास्ट चार्जिङले इलेक्ट्रिक गाडीलाई वास्तवमै व्यवहारिक र सुविधाजनक बनाएको छ। यसले EV यात्रालाई द्रुत, लचिलो र आकर्षक बनाउँछ। तर लगातार फास्ट चार्जिङ गर्दा ब्याट्रीको दीर्घायुमा असर पर्न सक्छ भन्ने कुरा प्रयोगकर्ताले बुझ्नुपर्छ।

सबैभन्दा राम्रो अभ्यास भनेको — घरमा AC चार्जिङ र लामो यात्रामा मात्र फास्ट चार्जिङ प्रयोग गर्नु हो। यसले ब्याट्रीको स्वास्थ्य जोगाउँछ र खर्च पनि घटाउँछ।

अन्ततः, फास्ट चार्जिङ प्रविधि EV को भविष्य हो, तर त्यसको जिम्मेवार प्रयोग गर्नु नै बुद्धिमानी हो। स्मार्ट चार्जिङ निर्णय लिनुहोस्, ब्याट्री बचाउनुहोस्, अनि आफ्नो EV बाट दीर्घकालीन फाइदा लिनुहोस्।