छन्। नेपालमा पनि सरकारी सहुलियत, कर छुट, वातावरणीय चेतना र इन्धनको मूल्यवृद्धिले गर्दा EV अपनाउनेको संख्या लगातार बढ्दो छ। तर, EV सँग जोडिएको एउटा विशेष प्रवृत्ति — “Soundless Driving” अर्थात् ध्वनि-विहीन यात्रा — आजकल चर्चा र चिन्ताको विषय बन्दैछ। यो प्रवृत्तिले सवारी अनुभवलाई सहज त बनाउँछ, तर यसले सुरक्षा सम्बन्धी जोखिमहरू पनि निम्त्याएको देखिन्छ।

शून्य आवाज: EV को मौन यात्रा

पारम्परिक आन्तरिक दहन इञ्जिन (Internal Combustion Engine) भएका गाडीहरू स्टार्ट गर्दा, चल्दा वा एक्सेलेरेशन गर्दा आवाज निकाल्छन्। यस आवाजको प्रयोग अनौपचारिक चेतावनीको रूपमा हुन्छ — गाडी आउँदैछ भनेर पैदल यात्रु, साइकल यात्री वा अन्य चालक सजग बन्छन्। तर EV हरूमा इलेक्ट्रिक मोटर प्रयोग भएकाले ती लगभग आवाजविहीन हुन्छन्, विशेष गरी ३० किमी/घण्टाभन्दा कम स्पीडमा त झनै चुपचाप हुन्छन्। धेरैजसो EV चालकहरू यसलाई "सान्तिपूर्ण ड्राइभिङ अनुभव" भन्छन् — तर सबैका लागि सान्ति सधैं सुरक्षासँग मेल खान्छ भन्ने हुँदैन।

फाइदाहरू: ध्वनि विहीनता किन आकर्षक छ?

EV को आवाजविहीन यात्रा प्रणालीका केही महत्वपूर्ण फाइदाहरू छन्:

1. ध्वनि प्रदूषणको न्यूनीकरण, धेरैजसो सहरहरूमा ट्राफिकबाट उत्पन्न हुने ध्वनि प्रदूषणले जनस्वास्थ्यमा नकारात्मक प्रभाव पारिरहेको छ। EV हरूले यो ध्वनि प्रदूषण लगभग समाप्त पार्न सक्छन्।

2. आरामदायक यात्रा अनुभव, सवारी चलाउँदा वा चढ्दा थकान कम लाग्ने, ध्यान एकाग्र राख्न सजिलो हुने, र संगीत वा नेभिगेसन जस्ता स्मार्ट फिचरहरूको उपयोग सहज हुने वातावरण सिर्जना हुन्छ।

3. टेक्नोलोजी अनुकूलता, आधुनिक EV हरू आवाजविहीनताको फाइदा उठाउँदै अन्य स्मार्ट सिस्टमहरू (जस्तै voice assist, proximity alert, cabin noise cancellation) प्रभावकारी बनाउँछन्।

जोखिमहरू: मौनताले निम्त्याउने खतराहरू

तर यो मौनता सबै सन्दर्भमा उपयुक्त नहुन सक्छ। विशेष गरी सडक सुरक्षा सम्बन्धी सन्दर्भमा केही चुनौतीहरू स्पष्ट देखिन्छन्:

1. पैदल यात्रुहरूमा सजगता कमी, ध्वनि नभएको कारण पैदल यात्रुले गाडीको उपस्थितिबारे अनुमान गर्न सक्दैनन्। यो दृश्य दृष्टिविहीन व्यक्ति (blind) वा मोबाइलमा व्यस्त मानिसहरूका लागि झन् खतरनाक हुन सक्छ।

2. बालबालिका र वृद्धहरूमा उच्च जोखिम, बालबालिका खेलकुदमा तल्लीन हुन्छन् भने वृद्धहरूको प्रतिक्रिया समय कम हुन्छ। गाडीको आवाज नआउँदा यस्ता समूह सजग हुन सक्दैनन्।

3. गल्ली वा भीडभाड क्षेत्रहरूमा दुर्घटनाको सम्भावना, स्कुल, अस्पताल, पार्किङ एरिया, बजार वा आवासीय गल्लीहरू जस्ता स्थानहरूमा आवाजविहीन EV ले देखिनु भन्दा पहिला सुन्ने मौका गुमाउँछ — जसले दुर्घटनाको जोखिम बढाउँछ।

नेपालका पहाडी भेगहरूमा प्रायः सडकहरू साँघुरा र तीखा ब्लाइन्ड टर्न (blind turns) भएका हुन्छन्। यस्तो मोडमा अर्को दिशाबाट गाडी आउँदैछ कि छैन भन्ने थाहा पार्न प्रायः चालकहरूलाई इञ्जिनको आवाजले सहयोग पुग्ने गर्छ। तर EV हरूमा आवाज नआउँदा यस्तो प्राकृतिक चेतावनी नपाइने भएकाले एक-अर्कालाई देखे पछिमात्र थाहा हुने, जुन ढिलो हुन सक्छ। यसले पहाडी मार्गमा हर्न नबजाई आउँदा दुर्घटनाको सम्भावना बढाउँछ।

समाधानका उपायहरू: प्रविधि र नीति मिलाएर

यस समस्यालाई गम्भीर रूपमा लिँदै केही देशहरूले कानुनी व्यवस्था नै गरिसकेका छन्। उदाहरणका लागि:

जापानको उपाय

जापानले सन् २०१० देखि नै सबै EV वा Hybrid गाडीहरूमा “Pedestrian Alert Sound System” राख्न अनिवार्य बनाएको छ, जुन २० किमी/घण्टा भन्दा कम गतिमा कृत्रिम ध्वनि निकाल्छ।

अमेरिका: Quiet Car Rule

अमेरिकामा NHTSA (National Highway Traffic Safety Administration) ले “Quiet Car Rule” लागू गर्दै २०२0 देखि सबै नयाँ EV र Hybrid मा कृत्रिम आवाज प्रणाली राख्न अनिवार्य बनाएको छ। यसले कम गतिमा पैदल यात्रुहरूलाई सचेत बनाउँछ।

युरोपेली संघ

युरोपमा पनि सन् २०१९ देखि २० किमी/घण्टा भन्दा कम स्पीडमा गाडीले कम्तिमा ५६ डेसिबलको ध्वनि निकाल्नुपर्ने प्रावधान लागू गरिएको छ।

नेपालमा के गर्न सकिन्छ?

नेपालमा हालसम्म यस्तो स्पष्ट नीति बनिसकेको छैन। तर EV को विस्तारसँगै ध्वनि विहीनताको विषय प्राथमिकता बन्ने निश्चित छ।

सम्भावित उपायहरू:

कृत्रिम ध्वनि प्रणालीको मापदण्ड विकास र कार्यान्वयन।

EV निर्माता र वितरकलाई pedestrian alert sound system राख्न निर्देशन।

गाडी किन्नु अघि ग्राहकलाई यस्तो जोखिमबारे जानकारी गराउने।

सडक चिन्ह (signage) वा LED चेतावनी प्रणालीको प्रयोग।

चालकलाई अलर्ट ड्राइभिङका लागि विशेष प्रशिक्षण वा अभियान।

धेरैजसो EV चालकहरूले मौनताको अनुभवलाई मन पराउँछन्। उनीहरूका अनुसार गाडी चलाउँदा ध्यान केन्द्रित गर्न सजिलो हुन्छ, ध्वनि प्रदूषण कम हुन्छ, र यात्रा शान्त हुन्छ। तर उनीहरू पनि स्वीकार्छन् कि खासगरी साँझपख वा अँध्यारोमा, पैदल यात्रुहरूको असजिलो व्यवहार वा आकस्मिक प्रवेशबाट दुर्घटनाको सम्भावना बढ्छ।

EV प्रयोगकर्ताहरूले आफू अलर्ट भएर गाडी चलाउनुपर्ने बाध्यता अनुभव गर्छन् — जुन प्राविधिक समाधानबाट हल गर्न सकिन्छ।

EV को “Soundless Driving” प्रणालीले सवारी अनुभवमा नयाँ क्रान्ति ल्याएको छ — सफा, सस्तो, शान्त र स्मार्ट। तर, यसले नयाँ खतराहरू पनि जन्माएको छ, विशेषगरी सडक सुरक्षा र सामाजिक जागरुकता सम्बन्धी। यस्ता जोखिमलाई न्यून गर्न प्रविधि (जस्तै कृत्रिम ध्वनि), नीति निर्माण र प्रयोगकर्ताको सचेतता आवश्यक छ।

यदि सही उपायहरू अपनाइयो भने, EV को आवाजविहीनता केवल सौन्दर्य होइन — सुरक्षा र सन्तुलनको प्रतीक बन्न सक्छ। यस दिशामा नेपालको EV बजार, सरकार, निर्माता र ग्राहक सबै मिलेर अघि बढ्न आवश्यक छ। किनभने स्मार्ट यात्रा केवल प्रविधिमा होइन, सुरक्षा र सामाजिक उत्तरदायित्वमा पनि निर्भर हुन्छ।